فیومونیسین

یک تیم تحقیقاتی بین المللی از دانشمندان، مسئولِ حفاظت کودکان کشورهای در حال توسعه در برابر عوارض سم فیومونیسین(fumonisin) شدند. فیومونیسین نوعی مایکوتوکسین است که توسط فوزاریوم (Fusarium) تولید می شود. فیومونیسین B₁ شایع ترین عضو از خانواده ای از سموم است که توسط گونه های متعدد کپک های فوزاریوم، مثل فوزاریوم ورتیکیلوئید (عمدتا روی ذرت) تولید می گردد. این سم آنزیم سرآمید سنتاز را مهار می کند و هپاتوتوکسیک و نفروتوکسیک است (مسمومیت کبدی و کلیوی ایجاد می نماید). پیامدهای نامطلوب ناشی از مصرف این سم بیشتر در کشورهایی مشاهده می شود که ذرت پایه اصلی غذای کودکانشان است. تاکنون پزشکان تصور می کردند که علت تاخیر رشد کودکان در این مناطق بدلیل استفاده از مواد غذایی کم ارزش بویژه در زمان از شیر گرفته شدن آنهاست. ولی مقاله منتشر شده در مجله تحقیقات مولکولی غذا و تغذیه (Journal of Molecular Nutrition and food research) مواد غذایی مسموم را متهم اصلی این قضیه می دانند.

این مطالعه بوسیله انستیتوی طب گرمسیری آنتورپ و با همکاری جامعه غذا و داروی تانزانیا و دانشگاه Gent انجام شد. تا امروز توجه چندانی به مایکوتوکسین های غذایی نمی شد. تاکنون مایکوتوکسین های بسیاری شناسایی شده اند از جمله آفلاتوکسین، آماتوکسین، سیترینین، سیتوکالاسین، ارگوتامین، فیومونیسین،گلیوتوکسین، ایبوتنیک اسید، ماسکیمول. البته از بین این سموم آفلاتوکسین تا حدودی مورد توجه و بررسی قرار گرفته است. ولی این تحقیق که در نواحی روستایی تانزانیا صورت گرفت و ارتباطی را بین سم فیومونیسین و نقص رشد قدی و کمبود وزن کودکان نشان داد، اولین مطالعه ای بود که این رابطه را بررسی می کرد.

یک کودک از هر سه کودک در سر تا سر دنیا از تاخیر رشد رنج می برد و همچنین یک کودک از هر 4 کودک دچار کمبود وزن است . تاخیر رشد قدی و وزنی با بیش از 5 میلیون مورد مرگ سالانه کودکان کمتر از 5 سال ارتباط دارد. هفتاد در صد از این مرگ و میرها در قسمت های جنوبی و صحرای آفریقا رخ می دهد.

محققان در سال 2004 گزارش کردند که بهبود کیفیت تغذیه ای غذاهای تکمیلی نمی تواند شدت کمبود رشد قدی و وزنی را در کودکان تانزانیایی تحت تاثیر قرار دهد. این گزارش موجب طرح پرسش های بسیار در مورد نحوه و شیوه صحیح و واقعی مدیریت سوء تغذیه در این مناطق شد. از اینرو توجه تیم های تحقیقاتی به سایر علل احتمالی رشد کم کودکان در این مناطق جلب شد. آفلاتوکسین به عنوان بدنام ترین مایکوتوکسین و عامل نقص رشد کودکان در بنین و توگو از قبل شناخته شده بود. از اینرو دانشمندان بدنبال سایر سموم قارچی بودند که نهایتاً در غذاهای تکمیلی با پایه ذرت  بدان دست یافتند.

تحقیقات نشان داد کودکانی که تا سن 12 ماهگی غذاهای تکمیلی با پایه ذرت مصرف می کردند و تحت تاثیر سم فیومونیسین در مقادیر بالاتر از حد قابل تحمل قرار داشتند (2 میکروگرم به ازاء هر کیلو گرم وزن بدن طبق تعریف WHO)بطور مشخصی از قد و وزن کمتری نسبت به سایرین برخوردار بودند.

فیومونیسین بوسیله قارچ های رشد کننده بر روی ذرت وارد زنجیره غذایی در تانزانیا و بسیاری از نقاط جهان می شود. این قارچ ها ممکن است با چشم غیر مسلح دیده نشوند. بهترین روش پیشگیری از این قارچ ها ذخیره سازی و نگهداری صحیح ذرت است.

مرجع ها:

1-Martin E. Kimanya, Bruno De Meulenaer, Dominique Roberfroid, Carl Lachat, Patrick Kolsteren. Fumonisin exposure through maize in complementary foods is inversely associated with linear growth of infants in Tanzania. Molecular Nutrition & Food Research, Volume 54, Issue 11, pages 1659-1667, November 2010

2-wikipedia