ویتامین A

وب سایت اداره تغذیه معاونت دانشجویی فرهنگی

اشکال ویتامین A

در گروه ویتامین های محلول در چربی دسته بندی می شود. ویتامین A یا رتینول به شکل پیش ساخته فقط در فرآورده های حیوانی یافت می گردد ولی گیاهان نیز حاوی ویتامین A به فرم دیگری هستند که کاروتنوئیدها نام دارند که پس از ورود به بدن می توانند به ویتامین A فعال تبدیل شوند. صدها نوع کاروتنوئید در گیاهان موجود است ولی تنها چند نوع از آنها می توانند خواص ویتامین A را از خود نشان دهند. مهمترین کاروتنوئید، بتاکاروتن است.

نقش ویتامین A

ویتامین A نقش های متعددی در بدن اعمال می کند. این ویتامین به عنوان بخشی از رنگدانه های بینایی شبکیه چشم بوده و مسئول دید بویژه دید در تاریکی است. همچنین این ویتامین موجب ساخته شدن ترکیباتی به نام گلیکوپروتئین می شود که در ساخت و شناخت سلولی مهم هستند. تولید مثل طبیعی، رشد و تکامل صحیح استخوانها و عملکرد مناسب سیستم ایمنی نیز از اعمال مهم ویتامین A در بدن انسان است.

منابع غذایی ویتامین A

مهمترین منابع غذایی حاوی ویتامین A یا پیش سازهای آن عبارتند از روغن کبد ماهی بویژه ماهی کاد، گوشت بوقلمون، سیب زمینی پخته، هویج، اسفناج، کدو حلوایی، زردآلو، طالبی، بروکلی، گوجه فرنگی و هلو.

عوارض کمبود ویتامین A

کمبود ویتامین A می تواند بصورت کمبود اولیه یا کمبود ثانویه باشد. کمبودهای ثانویه ویتامین A بدنبال سوءجذب چربیها، نقص در سیستم تولید صفرا و آنزیم های لوزالمعده، بیماریهای کبدی و سوءتغذیه پروتئین انرژی پیش می آید. کمبود این ماده شایعترین علت کوری در کشورهای در حال توسعه است. یکی از اولین علائم کمبود ویتامین A اختلال بینایی است بطوریکه در هنگام حرکت از محل با نور زیاد به مکان تاریک مثل رفتن از اتاق روشن به تاریک یا در هنگام رانندگی در شب تطابق با تاریکی مختل میشود. ادامه کمبود ویتامین A نقص های دیگری همچون کم خونی، نواقص سیستم ایمنی، افزایش بیمارگونه تراکم استخوان، سقط جنین ناگهانی و نقص در تکامل جنین را بوجود خواهد آورد. خشکی چشم، زخم قرنیه، سوراخ شدن قرنیه، تخریب بافت پوشاننده مجاری تنفسی و گوارشی و آسیب به پوست نیز از عوارض کمبود ویتامین A است.

مقادیر مورد نیاز روزانه ویتامین A

میزان ویتامین A مورد نیاز برای پیشگیری از ایجاد این عوارض برای کودکان 900-400،  بزرگسالان زن و مرد 900-700 ، زنان باردار 770-750 و زنان شیرده 1300-1200 میکروگرم در روز است.

مصرف مداوم مقادیر زیاد (بیش از 100 برابر مقدار توصیه شده) منجر به مسمویت با این ویتامین و ایجاد علائمی مثل لبهای خشک، خشکی مخاط بینی و چشمها، سرخی و پوسته پوسته شدن بافت پوست، ریزش مو، شکنندگی ناخن، تهوع، سردرد و استفراغ خواهد شد.